Tanrının Var Olduğuna İnanmamak ve Var Olmadığına İnanmak

Ateizm “Tanrı’nın varolmadığına inanmak” değil, “Tanrı’nın var olduğuna inanmamaktır” dememiz sıkça kafa karıştırıyor. Sadece teistler değil, bazı agnostik ve ateistler de buradaki mantığı çözemiyorlar.
Kısaca olay şu:
Negatif ateizm ve pozitif ateizm ayrımını biliyorsunuz. Pozitif ateizm Tanrı’nın varolmadığını net bir şekilde söyler. Negatif ateizm ise Tanrı’nın var olduğu iddiasının reddedilebileceğini söyler.
Bu anlamda, negatif ateist söylem daha geniş bir söylemdir ve pozitif ateist de bu söyleme katılır. Fakat bir negatif ateist her zaman pozitif ateist söyleme katılmayabilir.
Yani bu ikisinden geniş olanı negatif ateizmdir, dolayısıyla ateizm tanımlanırken bunun kullanılması doğal. Birinci nokta bu.
İkinci nokta, negatif ateist ve pozitif ateist ifadeleri Tanrı inancı konusunda takınılan tavırları mı ifade eder, yoksa ateizmin ekolleri midirler?
İşin aslı, bu ayrım Tanrı’nın nasıl tanımlandığına bağlı olarak aynı ateistin değişik durumlarda takınabileceği değişik ateist tavırların isimleridir denebilir.
Fakat kişiler düşünce alışkanlıklarından ve günlük hayatta karşılaştıkları durumlardan dolayı genellikle belli Tanrı tanımlarını ön plana çıkarırlar. Karşılaştıkları ve en yayın şekilde inanıldığını düşündükleri Tanrı tanımına göre tavırlarını oluştururlar. Bu yüzden de aynı kişi değişik durumlarda Tanrı ile ilgili konuşurken genellikle aynı tavrı takınır, çünkü kendi kafasındaki Tanrı tanımına göre konuşmaktadır. (Tabi kendi kafasındaki Tanrı derken, kişi ateist ise, bu kişi Tanrı tanımı uydurmaz elbette. Teistlerden duyduğu Tanrı kavramından çıkan tanıma göre konuşmaktadır. Teistlerden en çok duyduğu tanıma veya en çok inanıldığını düşündüğü Tanrı kavramına bakarak tavrını oluşturur pek çok kişi. Bazısı ise Tanrı tanımı konusunu hiç düşünmez, genel ve tanımsız bir Tanrı fikri üzerine fikir beyan eder, ki dolayısıyla daha çok negatif ateist söylem getirir bu kişi).
Kişi, kendi kafasındaki Tanrı kavramına göre konuştuğundan, eğer karşı taraf Tanrı’yı başka şekilde tanımlasa, ya da hiç tanımlamasa, belki de ateist bu konudaki tavrını değiştirecektir.
Çünkü Tanrı’nın varolmadığının net bir şekilde söylenip söylenemeyeceği, Tanrı’nın net bir şekilde tanımlanmış olup olmadığı ile ilgilidir. (Ve de bu tanımın ne olduğu ile).
Dolayısıyla, ortada kafa karıştıracak bir taraf yok. Negatif ateist söylem daha geneldir, tüm ateistlerin tüm durumlarda katılacağı bir söylemdir, bu yüzden tanımda bu kullanılır.
İnanmamanın da inanç olduğu ise dinci kesimden çok duyduğumuz bir polemik.
Bu meselenin de iki yönü var. Birisi ‘inanç’ ile ‘kanı’ (ya da ‘fikir’) arasındaki fark. İnanç dediğinizde akla dayanaksız kabul geliyor, her ne kadar kelimenin daha geniş bir kullanımı da mevcut olsa da. (Yani ‘kanı’ ve ‘fikir’ kelimelerini de içine alacak kullanımları). Tanrı’ya inanmıyorum diyen kişi, dayanaksız bir şekilde Tanrı’nın varolmadığına inanıyorum diyor olmak zorunda değildir. (Yani iman anlamında). Tavrı bir inanç değil, çeşitli somut gerekçelere dayandırılmış bir ‘kanı’ ya da ‘fikir’ olabilir. (Ki ateistler için genellikle öyledir). Dolayısıyla, kişi pozitif ateist söylemi savunuyor dahi olsa, bu ‘var olmadığına inanmak’ ifadesiyle ifade edilebilecek bir şey değildir, çünkü ‘inanç’ kelimesinin çokanlamlılığı yüzünden, bu yanlış anlamalara yol açar, her şeyi din ve iman kategorisinde görmek isteyen inançlılar ateistler de kanıtsız inanıyor, yani iman ediyor demeye kalkabilir. Ayrımını yapmaya çalıştığımız noktaların önemli bir tanesi bu.
Olayın ikinci yönü ise şu. Kişi pozitif ateist söylemi değil, negatif ateist söylemi dile getirmekte olan biri olabilir. Bu ise vardır ve yokturdan başka, bir de ‘bilmiyorum’ durumunu içine alan bir tavır olur. Bilmiyorum diyen kişi agnostiktir. Fakat bu agnostik kişi, dinsel inanca sahip değilse, yani hayatını Tanrı’nın varolmadığı kabulü altında devam ettiriyorsa, bu kişi negatif ateistle ayni durumda bir kişidir. Dolayısıyla, ‘ateist agnostisizm’ ile ‘negatif ateizm’ aynı şeydir.
Yazı tura atıyorsunuz ve tura geldi diyelim. Bunu nasıl söylersiniz? Ya ‘tura geldi’ dersiniz, ya da ‘yazı gelmedi’ dersiniz. Bu durumda ikisi de ayni şeyi ifade eder, çünkü ortada sadece iki ihtimal var. Fakat ortada ikiden fazla ihtimal olsa, örneğin bir zar atmış olsanız, bunu değili bir ifade ile ifade edebilir misiniz? Yani ’5 gelmedi’ diyerek kaç geldiğini söylemeniz mümkün müdür? Değildir elbette.
Olay aynı. Tanrı’nın varlığı konusunda sadece iki ihtimal olması (Tanrı ya vardır, ya da yoktur), insanların kafasını karıştırıyor ve diyorlar ki o zaman birinin değilini söylemek diğer durumu söylemektir. Fakat gözden kaçırdıkları nokta, sözü edilen konu Tanrı’nın varlığı veya yokluğunu ontolojik olarak kesin bir şekilde söylemek değil, bizim bu varlık veya yokluk konusunda takındığımız tavır üzerine konuşmaktır. Var olup olmadığı kesin bir bilgi olmadığından, ancak varlığı veya yokluğu konusundaki kendi kanımızdan bahsedebiliriz.
Dolayısıyla ortada iki değil, ikiden fazla olasılık vardır. Yani ‘Tanrı vardır’, ‘Tanrı yoktur’ ve ‘Bilmiyorum’. Dolayısıyla olay yazı tura örneğinden çok zar örneğine benzer. ‘Tanrı’nın var olduğuna inanmıyorum’ dediğinizde ‘Tanrı’nın varolmadığını biliyorum’ diyor olmanız şart değildir. ‘Tanrı’nın var olup olmadığını bilmiyorum’ diyor da olabilirsiniz. Fakat bu konudaki agnostik tavır da ‘default’ (varsayılan) tutum olarak bu iddianın reddini gerektireceğinden, bilmiyorum diyen kişi de bu inancı reddettiği sürece ateisttir.

Kaynak;

http://www.ateizm.org/var-olduguna-inanmamak-ve-var-olmadigina-inanmak/